Columns, artikelen & foto's

Eén onderwerp
Een nieuwsbericht beperkt zich in principe tot één onderwerp. Dit heeft twee voordelen: de schrijver kan de lengte binnen de perken houden en de lezer krijgt een overzichtelijk bericht voorgeschoteld. Hij kan op basis van kop en lead zien waarover het bericht gaat om vervolgens voor zichzelf uit te maken of hij het bericht wil lezen of niet. De lezer mag niet min of meer bij toeval halverwege het bericht op een heel ander onderwerp stuiten. Eén onderwerp per bericht dus, tenzij twee onderwerpen zo nauw met elkaar samenhangen, dat ze in één bericht ‘passen’ zonder de hierboven genoemde ‘regels’ geweld aan te doen.

Onderwerpen kunnen zijn:

• Incident: vliegtuig stort neer in Himalaya: 295 doden.
• Ontwikkeling: autoverkoop stijgt.
• Nieuw product: Unilever-dochter lanceert nieuwe anticonceptie.
• Uitspraak: Hof: 15 jaar voor Kobus L.
• Opinie: minister pleit voor geweldchip.
• Onderzoek: helft docenten kampt met agressie.
• Besluit: ANWB breekt met tv-programma.

Er wordt heel wat afgestolen in de wereld. Een kleine greep:

Inbrekers actief
Treinreiziger steelt
Hongerige inbreker
Inbrekers stelen bier en patat
Jongen betrapt bij stelen pakje kauwgom
Inbrekers laten tv staan
Dief steelt 93 rollen dakleer
Man pikt bijbel van hotelkamer
Kassa gestolen in snackbar
Kerkboek gestolen
Pannekoeken gestolen
Lepeldief
Zinkdief aangehouden
Predikant steelt levensmiddelen
Poppendieven
Braziliaanse kapers stelen goud uit passagiersvliegtuig
Man betrapt bij diefstal
Babypop uit luier gepikt
Formulieren voor paspoorten uit stadhuis gestolen
Verkeerslichten gestolen

Omgekeerde piramide
Amerikanen vergelijken de opbouw van een bericht met een omgekeerde piramide. Het brede bovendeel is essentieel, naar beneden neemt de belangrijkheid van de informatie af. Het bericht begint met de lead, doorgaans vetgedrukt, die de essentie van het nieuws bevat.
De tweede en volgende alina’s vormen een uitwerking van de lead, ze bevatten bijzonderheden, ondersteunende feiten, illustratieve voorbeelden.

De 5 w’s en h
Er bestaat een hulpmiddel bij het schrijven van een bericht: de zogenoemde vijf w’s (wie, wat, waar, wanneer, waarom) en de h (hoe). Dit ezelsbruggetje is geen garantie voor een goed bericht, maar het is wel handig om te bepalen of een bericht de belangrijkste gegevens bevat.
Het is een misvatting te denken dat de lead alle vijf w’s en h moet bevatten; de lead wordt dan overladen. Doorgaans bevat de lead het wie, wat, waar en wanneer, maar de volgorde waarin deze gegevens worden gepresenteerd en welke w de meeste aandacht krijgt, verschillen per medium. Een populaire krant zal zich op personen concentreren (wie), voor een regionale krant is het waar van belang en een persbureau zet het wat weer voorop. De waarom- en hoe-vraag vergen in het algemeen te veel ruimte om al in de lead te beantwoorden.
Welke w ontbreekt in dit bericht?

Feiten en commentaar
Een nieuwsbericht dient zo feitelijk mogelijk te zijn; commentaar hoort op de opiniepagina. De meeste kranten hanteren het journalistieke principe ‘Comment is free, but facts are sacred’ (Charles Prestwich Scott, The Manchester Guardian, 6 mei 1926).

Hieronder staan genummerde zinnen uit berichten. Ga bij elk nummer na welke zin of zinsdeel naar commentaar neigt (C) en welke niet (N).

1a In een cel van het hoofdbureau van de politie in Velsen heeft een jongeman zich gisteren van het leven beroofd.
1b Door een stommiteit van de politie heeft een jongeman zich gisteren van het leven kunnen beroven in een cel van het hoofdbureau van de politie in Velsen.

2a In de Kinkerbuurt in Amsterdam is eindelijk een peuterspeelzaal geopend.
2b Na jaren van onderhandelen en actievoeren is in de Kinkerbuurt een peuterspeel­zaal geopend.

3a Het ongeluk was te wijten aan een automobiliste die verzuimde voorrang te verlenen.
3b Volgens een omstander verleende de automobiliste geen voorrang.
3c De automobiliste verleende geen voorrang.

4a Doordat de ambulance te laat arriveerde, is een 20‑jarig verkeersslachtoffer vanochtend aan zijn verwondingen overleden.
4b Een 20‑jarige verkeersslachtoffer is vanochtend op weg naar het ziekenhuis overleden, nadat hij een uur op de ambulance had moeten wachten.

5a Het ziekenhuis weigerde het slachtoffer op te nemen.
5b Het ziekenhuis kon het slachtoffer niet opnemen, omdat het ongeluk niet op het eigen terrein was gebeurd.

6a Het CDA in Hilversum overweegt het door de architect Willem Marinus Dudok ontworpen stadhuis uit 1930 te verkopen.
6b Het CDA in Hilversum heeft het belachelijke idee geopperd om het door de architect Willem Marinus Dudok ontworpen stadhuis uit 1930 te verkopen.
6c Het CDA in Hilversum heeft het opvallende idee geopperd om het door de architect Willem Marinus Dudok ontworpen stadhuis uit 1930 te verkopen.
6d Het CDA in Hilversum heeft het unieke idee geopperd om het door de architect Willem Marinus Dudok ontworpen stadhuis uit 1930 te verkopen.

7a De politie van Haarlemmermeer is een hoogstnoodzakelijke actie begonnen om het aantal ongelukken met niet ontploft vuurwerk na de jaarwisseling te beperken.
7b De politie van Haarlemmermeer is een bijzondere actie begonnen om het aantal ongelukken met niet ontploft vuurwerk na de jaarwisseling te beperken: een lotje voor een rotje.

Download hier oefenmateriaal