Schoondenken
Schrijven begint met denken. Studenten die hun eerste schreden op het journalistieke pad zetten, hebben vaak de neiging direct achter de computer te gaan zitten en direct te gaan schrijven. Niet doen! Eerst maar eens achterover leunen, desnoods met de voeten op tafel, en nadenken over de vraag: waar gaat mijn verhaal eigenlijk over? Wat wil ik de lezer vertellen?
Een aardig hulpmiddel om over die vraag na te denken is het onderwerp schoon te denken. De term is bedacht door Kees van Kooten. Toen hij nog een duo vormde met Wim de Bie pasten ze die techniek toe bij het bedenken van sketches.
Zo wilden ze een sketch maken over de jacht in Nederland. Jagers verdedigen het afschieten van klein wild onder andere met het argument dat ze aan wildbeheer doen. Als ze dat niet zouden doen, zouden er te veel dieren van een bepaalde soort komen. Vervolgens dachten Koot en Bie het onderwerp schoon tot: De jacht op de jager.
Als je dat leest, weet je direct waar de sketch over gaat. Je hoeft hem niet eens gezien te hebben. In die sketch maakte het klein wild jacht op de jagers, want: we doen goed werk, er zijn veel te veel mensen op de aarde.
Deze techniek is ook bruikbaar bij schrijven. Schoondenken is het terugbrengen van een verhaal tot zijn essentie. Wanneer je niet in staat bent je verhaal in circa vijf woorden samen te vatten, weet je niet wat je je lezer wil vertellen en gaat je verhaal meanderen. Pas wanneer je dat wel kunt, weet je waar je verhaal over gaat. Pas dan zet je je computer aan. We geven een voorbeeld.
In de Parijse voorstad Creteil staat een supermarkt gespecialiseerd in begrafenisartikelen, waar men met een karretje zijn boodschappen kan doen. Je kunt er onder andere plastic bloemstukken kopen, handgemaakte marmeren tegeltjes, vergulde Maria’s en Davidssterren met teksten.
Dit onderwerp kun je schoondenken tot: De supermarkt van Magere Hein of de grafSuper. Dat is de essentie van het verhaal: naar het voorbeeld van Albert Heijn en de Super bestaan er zelfbedieningswinkels, waar je boodschappen voor de uitvaart kunt doen. De schoongedachte uitdrukking geeft ook mooi de (calvinische) reserve weer om voor zo iets plechtigs als een uitvaart op deze manier te winkelen.
Taak: Denk onderstaande onderwerpen schoon. Probeer de essentie in maximaal vijf woorden te vangen.
1 Madeira als vakantiebestemming. Zoek gegevens over het eiland en ga na of het zich wellicht onderscheidt van andere vakantielokaties. Zo ja: hoe dan?
2 De biermarkt wordt overstroomd met allerlei soorten nostalgisch aandoend of ambachtelijk gebrouwen bier. De grote bierbrouwerijen verliezen daardoor omzet. Amstel wil er iets aan doen met Amstel 1870.
3 Met een oplossing van bloedeiwitten en een bloedstollend enzym kunnen vleessnippers weer tot panklare lapjes worden gelijmd. Deze methode, ontleend aan de medische wereld, is bedacht door TNO.
4 Vroeger was het leven grijs en somber. Het eten was elke dag hetzelfde. Muziek hoorde je alleen als iemand een liedje zong of als er een draaiorgel langskwam. Vrijen was verboden, behalve als je getrouwd was, en dan was het een plicht. Mooie plaatjes? Leuke boeken? Fleurige kleren? Het een was nog zeldzamer dan het ander. Maar: als je een gat in je knie had, kreeg je een snoepje, en als sinterklaas kwam bracht hij koek mee.
5 In de Parijse voorstad Creteil staat een supermarkt gespecialiseerd in begrafenisartikelen, waar men met een karretje zijn boodschappen kan doen. Je kunt er onder andere plastic bloemstukken kopen, handgemaakte marmeren tegeltjes, vergulde Maria’s en Davidssterren met teksten.
6 Met de komst van sinterklaas zijn de gouden weken van de speelgoedwinkel weer aangebroken. Een rondgang langs een veelzijdig assortiment leert dat speelgoed bulkgoed is geworden: autootjes gaan per container over de toonbank en knuffeldieren stapelen zich op in het kinderledikant.
7 Het stoken van open haard of houtkachel is niet zonder gevaar. Afhankelijk van het stookgedrag kunnen daarbij kleine hoeveelheden van diverse giftige stoffen vrijkomen, zoals pcb’s, zware metalen en dioxines.
8 De universiteiten zijn de laatste jaren gegroeid als kool. Vergeleken met begin jaren vijftig verdubbelde het aantal vrouwen. Over enkele jaren zullen zij een meerderheid onder de studenten vormen. Met de emancipatie van studenten afkomstig uit de lagere sociale milieus is het veel minder voorspoedig gegaan. Hun aantal is weliswaar fors gestegen, maar hun relatieve aandeel in het totale studentenbestand nam nauwelijks toe.
9 Kleuren willen nog wel eens in de was verbleken. De wasmiddelenfabrikanten brengen daarom speciale wasmiddelen op de markt, die dit euvel niet kennen. Althans dat beweren ze. Persil Color is zo’n poedertje.
10 Met name leraren klagen steen en been over de slechte beheersing van de Nederlandse taal van leerlingen. De vele spelfouten zijn hun een doorn in het oog. Nu geven leraren ook zelf vaak genoeg het slechte voorbeeld.
11 Uit een onderzoek van het Nederland Instituut voor Onderzoek van de Eerstelijnsgezondheidszorg blijkt dat veel huisartsen, met name in grote steden, zich overbelast voelen doordat patienten te vaak ten onrechte een beroep op hen doen.
12 Landingsgestellen van veel vliegtuigen zijn ondeugdelijk, vooral voor jonge kinderen is lood in het bloed heel gevaarlijk, een op de negen vrouwen krijgt borstkanker… En zo gaat het maar door: avond na avond wordt de ene ellende na de andere over de televisiekijker uitgestort.
13 In een portret van kledingontwerpster Marlies Dekkers (1965) vertelt ze dat een persoonlijke ervaring nodig is om iets te kunnen maken. Maakte een vriendje het uit dan ontwierp ze een heel dramatische zwarte jurk waarin ze zich diep getroffen voortbewoog. Kwam alles weer goed dan knipte ze dezelfde jurk in fel roze stof en was het meisje de koningin van de dag.
14 De klantenpas is duidelijk in opmars. Voor de winkelier is het ‘plastic geld’ een handig marketinginstrument en een middel om de omzet te vergroten. Want als de consument op pad gaat met een pasje in plaats van geld blijkt hij meer te kopen.
15 De Amerikaanse cultuur is krachtig. Overal hoor je Amerikaanse popmuziek, zelfs Franse jongeren eten graag hamburgers, Amerikaanse films staan in elke top‑tien. De Amerikaanse cultuur is een exportproduct geworden met als belangrijkste verspreider de televisie.
16 In de rechtspraak worden zaken niet zelden onder het juk van de tijdsdruk afgeraffeld, zijn dossiers vaak onvolledig, bedienen ambtenaren van het Openbaar Ministerie zich meestal van een Archie Bunker‑achtige moraal, liggen rechters en raadsheren wel eens openlijk te slapen of betonen zij zich op voorhand overtuigd van de schuld van de verdachte, terwijl advocaten vaak aankomen met sleetse verhalen over de moeilijke jeugd van hun cliënt, van wie zij soms ternauwernood de naam weten te reproduceren.
17 Vroeger liet men in een dierentuin dieren zien. De hokken waren klein, maar een hoge sterfte gaf niets. Als de dieren dood gingen, werden in het wild nieuwe gehaald. Maar de tijden zijn veranderd. De wilde dieren werden zeldzamer en in dierentuinen kreeg men het fokken beter onder de knie. Soms gaat het verkeer nu de andere kant uit. Dieren worden in gevangenschap voor uitsterven behoed en, wanneer de tijd daarvoor rijp is, weer in het wild uitgezet.
18 In mei 1992 werd de mafiabestrijder rechter Falcone met grof geweld in Palermo (Italië) om het leven gebracht door de mafia. Onder de weg, waarover hij met zijn auto reed, kwam honderd kilo trotyl tot ontploffing. Met hem stierven zijn vrouw en drie lijfwachten. De ontzetting was groot in Italië, want Falcone genoot grote bekendheid, met name omdat hij in 1987 342 mafioso achter de tralies bracht.
19 Een vliegtuigmaatschappij wil de nadruk leggen op het feit dat de catering aan boord van hoge kwaliteit is.
20 Onvruchtbaarheid, gevorderde leeftijd, erfelijke ziekten ‑ er zijn bijna geen belemmmeringen meer voor de komst van een baby. Vernieuwingen in de medische techniek hebben de voortplanting manipuleerbaar gemaakt. Waar ligt de ethische grens?
21 De nog geen 400.000 inwoners van het Groothertogdom Luxemburg kunnen kiezen uit 350 tankstations en veertien merken. Shell is vertegenwoordigd met 70 stations. Servicestation Berchem, gelegen aan de autoroute Nancy/Metz en Luxemburg, heeft de grootste omzet van alle Shell‑stations in Europa en waarschijnlijk zelfs ter wereld. Dit komt omdat Luxemburg maar heel weinig accijns heft. Zo kost een liter euroloodvrij omgerekend ƒ1,10 en diesel negen dubbeltjes.
22 Na 100 miljoen jaar dreigt de zeeschildpad Carette caretta het van de toeristenindustrie te verliezen. De laatste grote broedgebieden bevinden zich op het Griekse eiland Zákynthos, maar de Caretta kan niet tegen het lawaai en licht van hotels en disco’s.
Nog geen reacties